Gbice

GĘBICE

Gmina i powiat Mogilno

GĘBICE - Gmina i powiat Mogilno

„Kurier Poznański” o rzekomych rozruchach w Gębicach pod koniec 1918 r.

Nagłówek „Kuriera Poznańskiego” z 24 listopada 1918 r.

Nagłówek „Kuriera Poznańskiego” z 24 listopada 1918 r., w którym znalazły się doniesienia o rzekomych rozruchach w Gębicach.


Ostatnie dni I wojny światowej były czasem, kiedy Rzeszę Niemiecką objęło prawdziwie rewolucyjne wrzenie, które doprowadziło do rewolucji listopadowej 1918 roku. Zryw ten zapoczątkowali marynarze w Kilonii, którzy nie chcąc wykonać rozkazu o stoczeniu walnej bitwy z Royal Navy, odmówili wyjścia w morze, wszczynając przy tym bunt w dniu 3 listopada. Rebelia w krótkim czasie objęła niemal całe Niemcy, na terenie których zaczęły tworzyć się rady żołnierskie i robotnicze. Powiązani z ruchem socjalistycznym rewolucjoniści trafili bowiem na podatny grunt. Po ponad czterech latach krwawych walk, a także pod presją uciążliwej blokady morskiej zastosowanej przez aliantów oraz wobec braku szans na zwycięstwo na froncie zachodnim i załamaniu się sojuszników Rzeszy, niemieckie społeczeństwo było wyraźnie zmęczone przedłużającym się konfliktem.

Wskutek rewolucyjnego zamętu oraz utraty kontroli nad siłami zbrojnymi, na emigrację do Holandii uszedł cesarz Wilhelm II Hohenzollern, który zmuszony był też zrzec się tronu. Niemcy stały się republiką.

Zryw rewolucyjny nie ominął również polskich ziem wchodzących w skład ówczesnego Cesarstwa Niemieckiego. Bunt objął choćby poznańskich marynarzy (o czym wiosną tego roku przypomniał portal epoznan.pl), gotowych bić się o przyłączenie Wielkopolski do odradzającej się Rzeczpospolitej, którzy znaleźli się później w szeregach powstańców wielkopolskich.

Marynarze-Powstańcy z Poznania, 1918
Adam Białoszyński

Pamiątkowe tablice na ścianie kamienicy w Poznaniu przy ulicy Wrocławskiej 18, poświęcone poznańskim powstańcom-marynarzom z roku 1918 i ich przywódcy, którym był bosman Adam Białoszyński.


Echa tamtych burzliwych wydarzeń dotarły również do niewielkich Gębic, które zdawały się być na uboczu wielkich spraw ówczesnego świata. Przejawem tego jest doniesienie zamieszczone w numerze 270 Kuriera Poznańskiego, wydanym w dniu 24 listopada 1918 r. Opisuje ono wkroczenie do Gębic żołnierzy, którzy mieli stłumić ewentualne rozruchy. Oddziały wojsk niemieckich miały się pojawić w mieście dwukrotnie. Pierwszy raz przybyło 8 wojskowych – po połowie z Gniezna i Strzelna – po wyborach do rady robotniczej, żołnierskiej i ludowej. Kolejny oddział został przysłany z Bydgoszczy w dużo większej sile 36 żołnierzy, dysponujących dwoma karabinami maszynowymi, przy okazji wiecu ludowego do Gębicach. Szczęśliwe, za każdym razem obyło się bez rozlewu krwi, kiedy to miejscowi zapewnili mundurowych o spokoju panującym w mieście. Na jawne wystąpienie gębiczan przeciwko zaborcy miał jednak już wkrótce przyjść właściwy czas.

Kurier Poznański - o rozruchach w Gębicach

Opis zajść z listopada 1918 roku, kiedy to do Gębic wkroczyły niemieckie oddziały wojskowe.


Co prawda nie są dokładnie znane przyczyny, dla których do Gębic zostali wysłani w owym rewolucyjnym czasie wojskowi, to jednak wzmianka w archiwalnym wydaniu Kuriera oddaje nastroje panujące w naszym regionie u schyłku I wojny światowej. W tej oto atmosferze dojrzewała wśród mieszkańców dawnego Poznańskiego myśl o rozpoczęciu przyszłego zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Symbolicznie na sto lat Niepodległej Rzeczypospolitej

O wojnę powszechną za Wolność Ludów!
 Prosimy cię Panie.
O Broń i orły narodowe.
 Prosimy cię Panie.
O śmierć szczęśliwą na polu bitwy.
 Prosimy cię Panie.
O grób dla kości naszych w ziemi naszéj.
 Prosimy cię Panie.
O niepodległość całość i wolność Ojczyzny naszéj.
 Prosimy cię Panie.
W Imie Ojca i Syna i Ducha Świętego.
 Amen.
Adam Mickiewicz, „Litania pielgrzymska” („Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”, Paryż, 1832)


Dziś w całym kraju, a także pośród Polonii żyjącej poza jego granicami, obchodzone jest Narodowe Święto Niepodległości. Zapowiadane obchody mają mieć szczególnie uroczysty przebieg, w związku z setną rocznicą odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą. Warto bowiem dodać, iż data 11 listopada 1918 r. ma charakter symboliczny, gdyż w ocenie historyków należy raczej mówić o rozciągniętym w czasie procesie odzyskiwania suwerenności przez Polskę. Dość wspomnieć, iż nasi krewni i przodkowie, którzy żyli wówczas na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, musieli czekać do rozpoczętego w dniu 27 grudnia 1918 r. zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, na ustanowienie polskiej władzy w swych wsiach oraz miasteczkach.
Należy przy tym wspomnieć, iż dzisiejszy dzień świętowany jest też w wielu krajach świata w związku z zakończeniem I wojny światowej, do czego doszło w wyniku podpisania przez Niemcy oraz zwycięskich aliantów rozejmu w Compiègne. Jako osobliwą ciekawostkę można przy tym podać, iż zakończenie tego długotrwałego konfliktu w dniu 11 listopada w swoisty sposób przewidziano w ukazującym się na naszych ziemiach „Dzienniku Kujawskim”. Autor jednego z tekstów opublikowanych w wydaniu z 20 kwietnia 1915 r. posłużył się przy tym dość osobliwymi wyliczeniami, dokonanymi na bazie wcześniejszej wojny francusko-pruskiej z lat 1870-71. W wyniku wskazany został właśnie 11 listopada jako dzień końca wojny, myląc się wszakże w tych przewidywaniach aż o trzy lata.

Dziennik _Kujawski_1915

„Dziennik Kujawski”, wydanie z 20 kwietnia 1915 r., w którym upatrywano końca trwającej wówczas I wojny światowej w dniu 11 listopada jeszcze tego roku.

Przywołany powyżej ustęp jest jednym z wielu przejawów różnych form pocieszenia, jakie były w obiegu pośród społeczeństwa, zmęczonego długotrwałym, a przy tym uciążliwym i krwawym konfliktem. Ziściło się jednak po latach swoiste proroctwo wieszcza Mickiewicza, który upatrywał odtworzenia niepodległej Polski właśnie w następstwie wojny powszechnej.

Ciesząc się i radując z odzyskanej przed wiekiem suwerenności pamiętajmy jednak też o poświęceniu i wysiłku niezliczonej rzeszy polskich powstańców, rewolucjonistów, żołnierzy oraz działaczy, którzy – począwszy od insurekcji powziętych jeszcze w XVIII stuleciu – walczyli i zabiegali przez ponad półtora wieku o niepodległą Polskę.



DSCF5106

Odsłonięty w 2013 r. Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Gębicach



Relacja z odsłonięcia Pomnika Powstańców Wielkopolskich w Gębicach

Z okazji 95. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego w sobotę 28 grudnia 2013 r. w Gębicach uroczyście odsłonięto i poświęcono Pomnik Powstańców Wielkopolskich. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele lokalnych władz i służb mundurowych, duchowieństwo, członkowie Społecznego Komitetu Odbudowy Pomnika Powstańców Wielkopolskich, fundatorzy pomnika, mieszkańcy Gębic i pozostałych miejscowości regionu, a także młodzież szkolna. Wydarzenie uświetnił występ chóru Hemantus oraz Orkiestry Wojskowej z Bydgoszczy, a także program artystyczny zaprezentowany przez uczniów Zespołu Szkół im. Powstańców Wielkopolskich w Bielicach. Specjalną oprawę uroczystości przygotowali kibice drużyn piłkarskich KS Noteć Gębice oraz KKS Lech Poznań.

Pomink-2013-12-28 001

Gębice, 28.12.2013. Początek uroczystości pod Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich.

Pomink-2013-12-28 010

Kibice, mieszkańcy Gębic i okolicznych miejscowości oraz żołnierze zgromadzeni pod pomnikiem.

Odsłonięcie Pomnika Powstańców Wielkopolskich poprzedziła Msza św. w kościele parafialnym pw. Św. Mateusza oraz przemarsz na Rynek w Gębicach, na którym znajduje się nowy monument. Okolicznościowe przemówienia wygłosili między innymi sołtys Gębic Andrzej Konieczka oraz burmistrz Mogilna Leszek Duszyński. Pomnik został poświęcony przez ks. Stanisława Siuchnińskiego, proboszcza parafii w Gębicach.

Nowy pomnik zastąpił odsłonięty w 1992 r. obelisk, powszechnie zwany Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich, który w istocie upamiętniał monument odsłonięty w 1928 r. w Gębicach. Przedwojenny pomnik poświęcony powstańcom wielkopolskim został zburzony w 1939 r. przez Niemców na początku okupacji hitlerowskiej.

Wlkp1928

Pomnik Powstańców Wielkopolskich podczas prac w 1928 r.
(ze zbiorów Izby Pamięci przy SP Gębice)

Wlkp1928_02

Uroczystość odsłonięcia Pomnika Powstańców Wielkopolskich w 1928 r. Monument został zburzony w 1939 r.

Odsłonięty z okazji 95. rocznicy wybuchu wielkopolskiego zrywu Pomnik Powstańców Wielkopolskich jest swoistą rekonstrukcją monumentu z okresu międzywojennego, a także częścią programu rewitalizacji terenu gębickiego Rynku. Należy podkreślić, że gębicki monument jest jedynym na terenie gminy Mogilno pomnikiem upamiętniającym powstańców wielkopolskich.

Odsłonięcie pomnika Powstańców Wielkopolskich w Gębicach

Z okazji  95. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego w sobotę 28 grudnia 2013 r.  w Gębicach zostanie odsłonięty nowy pomnik Powstańców Wielkopolskich. Uroczystość rozpocznie się o godzinie 11.00 Mszą świętą w kościele św. Mateusza w Gębicach. Po przemarszu z kościoła na Rynek, ok. godziny 12.15 nastąpi dalsza część uroczystości przy pomniku.

Przy okazji polecamy relację filmową autorstwa Mariana Rólskiego z odsłonięcia poprzedniego monumentu upamiętniającego powstańców wielkopolskich. Uroczystość ta miała miejsce 11 listopada 1992 r.